Potpećka pećina se nalazi u selu Potpeć, 14 km od Užica, u severnom podnožju Drežničke gradine (932 m.n.v.). Ulaz u Potpećku pećinu spada u red monumentalnih dela prirode.
Džinovski portal u obliku potkovice, visok 50 m (od korita periodskog toka do svoda), a širok 12 m pri dnu, odnosno 22 m pri vrhu, najviši je pećinski ulaz u Srbiji. Izdubljen je na krečnjačkoj litici, čiji je vertikalni deo visok 72 m. Istražena i uređena dužina za posetioce je 555 m. Ulazno silazna staza ima preko 700 stepenika.
Potpećka pećina je izvorskog tipa: nju su izgradile vode ponornica koje poniru u Drežničkoj dolini i posle podzemnog toka u dužini od 4-5 km (u pravoj liniji), izbijaju iz pećine ili vrela ispred pećine i grade Petnicu – pećinsku reku.
Geloški sastav
Po J. Cvijiću (1914.), Potpećka pećina izgrađena je u srednjetrijaskim krečnjacima, koji “leže na verfenskim škriljcima”. Detaljna geološka istraživanja i kartiranja ovog područja, izvršio je B. Marković (1957. i 1968.g.). trijaski krečnjak, u kome je izgrađena pećina, beličaste je boje, pukotinske pozornosti i fine mozaičke strukture.
Speleološke karakteristike
U Potpećkoj pećini razlikuju se dva glavna sprata pećinskih kanala: stariji – Gornja pećina i mlađi – Donja pećina. Ulazni kanal je zajednički za oba horizonta, pošto je nastao razaranjem međuspratne konstrukcije i njihovim spajanjem. Bogatstvo pećinskog nakita spada u red veoma retkih u kraškim pećinama. U morfospeleološkom pogledu, u Potpećkoj pećini treba razlikovati 12 celina.
Hidrološke karakteristike
Prema morfološko – hidrografskoj evoluciji, u Potpećkoj pećini se razlikuju tri grupe kanala: fosilni (Gornja pećina), periodski aktivni tok (duži deo Donje pećine) i stalno aktivni (najnoviji podzemni tok).
Klimatske karakteristike
Srednja godišnja temperatura vazduha iznosi 9.5 C.
Potpećka pećina i čovek
Pretpostavlja se da je pećina bila čovekovo stanište još za vreme neolita. Otkriveno je obilje keramike, obrađeni jelenski rogovi i kameno oruže. Njeni stanovnici su u svakom slučaju znali da koriste njene povoljne prirodne karakteristike.
Radno vreme:
Od prvog aprila pećina radi radnim danima od 12-16h, vikendom 10-18h.
Od prvog maja pećina radi svaki dan od 10-18h.
Ulasci su na svakih sat vremena.
Sezona traje do 31. oktobra.
