Mala sova ja najmanja sova Evrope, dužine tela svega 15-18 cm. Perje je tamno
riđe do sivo-braon, sa leđne strane istačkano svetlim pegama, a sa donje isprugano smeđe. Grudi su sa strane išarano smeđe. Rep je smeđe do sivo-smeđe boje sa pet uskih, svetlih pruga. Glava je okrugla i nema tzv. uškice.
Okvir lica nije jasno izražen, a lice je svetlo sa sitnim tamnim pegama. Noge su bogato
pokrivene perjem. Kljun i vršni delovi operjalih prstiju su svetlo žute boje.
Mala sova nastanjuje četinarske šume severnih delova Evroazije, od Skandinavije do Sahalina. Bira poluotvorene stare šume sa proplancima. Izolovane populacije postoje u planinskim predelima srednje i južne Evrope. Na severu areala naseljava i ravničarska područja, dok je u južnijim krajevima vezana za visokoplaninske četinarske šume. Ova vrsta je stanarica, a seoba odraslih ptica jako je retka i uslovljene hladnim i dugim zimama. Vrsta je najaktivnija u sumrak i zoru, ali redovno i tokom dana. Let je brz i dosta podseća na let detlića.
Plen koji se nalazi na zemlji, mala sova lovi sa pogodne istaknute pozicije, obrušavajući se na njega nakon gledanja i čekanja najboljeg momenta. Male šumske ptice čine najveći udeo u ishrani male sove, ali su i sitni sisari važan izvor hrane, naročito voluharice (Arvicolidae), miševi (Muridae) i rovčice (Soricidae). Višak hrane često sprema u duplje na stablima ili na grane. To se događa češće u zimskom periodu.
Formiranje parova počinje u jesen, a nakon kratke zimske pauze, nastavlja se u kasnu zimu/rano proleće. Mužjak peva na različitim tačkama svoje teritorije, a ukoliko je sparen, ženka će mu se uskoro pridružiti. Nakon toga mužjak vodi ženku po teritoriji i pokazuje joj dostupne gnezdeće duplje. Mužjaci su vrlo teritorijalni i mogu koristiti istu teritoriju i do 7 godina uzastopno.
Gnezdi se u dupljama u drveću, najčešće napravljenim od strane detlića, u prvom redu troprstog Picoides trydactilus i velikog šarenog detlića Dendrocopos major. Stablo sa gnezdećom dupljom je obično četinar, ali isto tako rado naseljava bukvu i brezu. Retko zauzima kućice za gnežđenje.
Po pravilu, par čisti gnezdo pre nego što ženka položi 3-8 belih jaja. Inkubacija traje 28-29 dana, a vrši je samo ženka. Ona napušta jaja vrlo kratko u jutarnjim i večernjim satima, samo da bi bila nahranjena od strane mužjaka. Mladi se legu gotovo istovremeno, a ženka ostaje uz njih 9-10 dana nakon izleganja, napuštajući duplju samo da bi unela hranu koju je doneo mužjak.
Nakon trinedelje, mladi počinju da vire kroz duplju, a gnezdo napuštaju kada su stari 30-34 dana. Oko gnezda se zadržavaju 3-4 dana, nakon čega se udaljavaju. Nakon 4-6
nedelja razilaze se i počinju samostalan život. Polno su zreli već sa 9-10 meseci.
Glavna pretnja po opstanak male sove je gubitak staništa zbog intenzivnog šumarstva koje uklanja stara, natrula i stabla sa dupljama. Na severu areala posebnu problematiku predstavljaju goloseče na većim površinama.
U Srbiji mala sova predstavlja vrlo retku gnezdaricu nekoliko visokoplaninskih
masiva sa populacijom procenjenom na 50-75 parova, od čega se na Tari gnezdi
od 10-15 parova.
Autori: Marko Janković
