Na Ponte Rosu, nekada čuvenom trgovačkom delu grada, danas se prodaje cveće.
Nekada se u Trst masovno odlazilo u kupovinu. Činili su to građani svih okolnih zemalja ostavljajući u njemu milione. Grupe kupoholičara odlazile su za vikend u poznati shopping raj koji je krojio modne stilove. Kupovali su najviše predmete od kože i ostalu jeftinu zapadnu robu. Danas mnogi smatraju da u ovoj, nekada carskoj luci Habzburgovaca, nema mnogo toga zanimljivog da se vidi, ali to je varljivi utisak. Jedna šetnja centrom grada nateraće vas da pomislite da niste možda u Beču, jer je grad sačuvao staro gradsko jezgro iz XVIII i XIX veka, sa nemalim brojem trgova, crkava, palata, zdanja, spomenika.
Istina je da Trst, iako primorski grad, nema atribute popularnih letovališta, jer je Jadransko more u ovom delu najhladnije i nema plavu boju kao u južnijim predelima. Prostor današnjeg Trsta bio je naseljen još u doba praistorije kada se oko 3000 godina pre n.e. pleme Karni ovde naselilo.U drugom veku ove teritorije naseljavaju Rimljani i tada se prvi put spominje ime Targeste. Kasnije grad pripada Vizantiji, zatim Francima, da bi u XIV veku pripao Habzburgovcima. U prvih par vekova njihove vladavine, grad je očuvao veliki stepen autonomije, ali od XIX veka počinje da dobija na značaju kao najvažnija luka carskog grada Beča. Neko vreme je bio u sastavu Napoleonovih Ilirskih provincija, da bi potom bio vraćen Habzburgovcima. Najveći procvat grad je doživeo krajem XIX veka, kada je izgrađena gradska luka, veliki broj gradskih crkava, zdanja i palata, kao i železnica. U to vreme uz Kanal Grande su se naselili ugledni srpski trgovci. Nekadašnja Kaza Gobčević, danas Museo Teatro Carlo, nalazi se kod Kanala Grande. Spiridon Gobčević, srpski astronom i istoričar u Trstu, pokrenuo je inicijativu za izgradnju srpske pravoslavne crkve Svetog Spiridona.
Crkvu Svetog Spiridona sagradili su pobožni Srbi, koji su u Trst emigrirali u XVIII i XIX veku, a
nikako nisu želeli da zaborave veru otaca i pradedova svojih. Hram Svetog Spiridona je najveća
i najbogatija od svih srpskih crkava u dijaspori. Imetak su joj ostavili dobrotvori, ne samo srpske
nacionalnosti. Naročito se ističe veliko srebrno kandilo, poklon ruskog kneza Pavla Petroviča
Romanova, zlatom okovano Jevanđelje i skupocene odežde, koje je hramu darovala ruska
kneginja Julija Samojlova. Venecijanski umetnici su izradili dva Jevanđelja, duga pola metra, sa
umetnički ukrašenim srebrnim koncima. Zbog svoje izuzetne umetničke i kulturne vrednosti ovaj hram je stavljen pod zaštitu države, a poslužio je i kao ugledna građevina za Hram Svetog Save u
Beogradu.
Macolenijeva fontana, sagrađena 1750.godine u najužem jezgru grada, nazvana je Četiri kontinenta - Europa, Azija, Afrika i Amerika po kontinentima koji su u to vreme bili poznati. Nalazi se na Trgu Ujedinjene Italije ( Piazza Unita ), koji je impozantne veličine, okružen zgradama koje reprezentuju duh Habzburgovaca : Gradska skupština, Guvernerova palata, Teatar Verdi. U neposrednoj blizini je i Piazza della Borsa ( Trg Berze ), gde ćete videti zgradu Gradske Berze u već prepoznatljivom stilu austrijskih građevina i statuu Leopolda I.
Kada se već nađete u samom srcu grada, obavezno svratite u čuveni Caffe degli Specchi, mesto
okupljanja gradske elite, da biste probali još čuveniju tršćansku Illy kafu, kafu zbog koje Trst
zauzima visoko rangirano mesto po prometu kafe u Italiji.
Veliki Canal Grande kod famoznog trga Ponte Rosso nezaobilazna je deonica puta, čak i ako
samo zakoračite na teritoriju grada. Ako ste dolazili ovde pre više decenija, nećete moći, a da
se ne setite brojnih trgovina i mase unezvereno radoznalih lica kako besomučno jure od jedne
trgovine do druge. Danas će vas ovde sačekati, u koje god doba dana ili godine da svratite, samo
mali kip u fontani, Giovanni, zaštitnik studenata. Poznati trg je sada veliki parking. Nigde nekadašnjih trgovina, dominiraju kineski dućani, po ulicama vise prepoznatljive crvene
svetiljke, a italijanske prodavnice su u manjini. Ima nešto i turskih dućana i restorana.
Na mestu gde se završava Canal Grande je lepo popločan trg sv. Antonia, ( Piazza san Antonio) sa fontanom, omeđen dvema crkvama: katoličkom San Antonio i pravoslavnom sv. Spiridiona.
Gotovo jedna do druge svedoče o uzajamnoj toleranciji i poštovanju. Prelazeći preko mosta
srešćete jednog usamljenog šetača, zastalog u trenutku inspiracije, irskog pisca Džejmsa Džojsa, kome je duša u Trstu, kako stoji uklesano na njegovoj bronzanoj statui.
Od znamenitosti u samom gradu valjalo bi videti i San Đusto, tvrđavu i najstariju gradsku
katedralu, posvećenu istoimenom svecu, zaštitniku grada. Celo zdanje na brdu Capitolino datira
iz XIV veka, a unutar tvrđave se nalazi Muzej srednjovekovnog oružja.
Dvorac Miramare, udaljen nekih desetak kilometara od samog grada napravljen je na takvom mestu kao da izranja iz samog morskog plavetnila. Sagrađen je kao poklon za nadvojvodu austrijskog, Maksimilijana Habzburškog i njegovu suprugu, Šarlotu. Dvorac je okružen ogromnim parkom, u kome se nalaze i mnogi retki primerci biljnih vrsta koje je Maksimilijan donosio sa svojih putovanja iz raznih krajeva sveta.
Trst danas ima oko 260 hiljada stanovnika, što je za nekoliko desetina hiljada manje nego pre pola veka. Nekada internacionalan, ovaj grad danas naseljavaju uglavnom Italijani, sa izvesnim brojem Slovenaca, koji žive kao manjina u pograničnim delovima pokrajine Frulija-Venecija-Julija.
Danas je Trst značajan kao važna luka, izgradnja naftnog terminala znatno je doprinela njenom privrednom oživljavanju.
Možda su Italijani žalosni što je nestao veliki prihod koji su imali od brojnih shopingoholičara,
ali sada su dobili lepši, čistiji grad, otvoren svojoj iskonskoj nameni: kao luka, trgovačko središte,
preko kulture, turizma i proizvodnje nekih poznatih brendova. Ovakav Trst je nekima privlačniji. Možda Italijani tako ne misle? Možda se sad s nostalgijom sećaju svojih vernih kupaca, možda i priželjkuju da im opet prljaju njihove lepe ulice, kupuju i ono što im nije potrebno, donoseći im vreće novaca?
