Teritorija na kojoj je 30-ih godina XIX veka počela da se formira Bukovička banja imala je sve potrebne prirodne preduslove da baš ovde nastane jedna od najlepših i najposećenijih banja u Srbiji. Prvi razlog koji je uticao na to da baš ovde nastane banja bio je obilje mineralne vode. Kao stona i kao lekovita voda najpoznatija je postala kisela voda iz sela Bukovika, nedaleko od varošice Vrbica.

Prema rečima dr Emeriha Lindenmajera, načelnika Saniteta od 1845. do 1859. godine, prvi koji je pohodio izvore mineralne vode u Bukoviku, u nadi da će pronaći leka svojim boljkama, bio je Dositej Obradović, prosvetitelj i prvi ministar prosvete u Srbiji, daleke 1811. godine. Za lekovitost bukovičke kisele vode znao je i lingvista i reformator srpskog jezika, Vuk Stefanović Karadžić.

Od 1811. godine počinje tradicija točenja kisele vode u krčage, burad i „butele“, kao i njena isporuka volovskim i konjskim zapregama – i na srpski dvor.

 Paviljon Knjaz Miloš, ranije poznat kao Izvor kisele vode, nalazi se u okviru Kompleksa „Park Bukovička banja” u Aranđelovcu. Paviljon je bila prva fabrika u kojoj se flaširala mineralna voda, u vlasništvu akcionarskog društva, koja je eksploatisala vodu u prvoj polovini 20. veka.

Zgrada paviljona je podignuta 1907. godine, na mestu izvora. Zahvaljujući boravku kneginje Ljubice na Kiseloj vodi je 1839. godine po prvi put uređen izvor mineralne vode – postavljena je stublina. Bila je to primitivna kaptaža izvora uz pomoć izdubljenog drveta koje je služilo kao rezervoar za sakupljanje vode, a postojala je i jedna prelivna cev sa koje se mineralna voda mogla koristiti za piće. Pravljen je po projektu arhitekte Branka Tanazovića u duhu secesije, paviljon je bio jedna od prvih građevina koje su bile podignute u Srbiji od armiranog betona.

Paviljon Knjaz Miloš, Istorijska zbirka Narodnog muzeja u Aranđelovcu

Zgrada je imala tri dela. U centralnom delu nalazio se izvor, u desnom ili severnom krilu je bilo postrojenje za flaširanje, a u levom, južnom krilu bio je natkriveni deo namenjen banjskim gostima koji su mineralnu vodu koristili u terapijske svrhe. Između Prvog i Drugog svetskog rata natkriveni deo dobio je zidove.

Paviljon je obnovljen 2016. godine prema projektu arhitekata Jelene Strizović i Aleksandre Lukić iz Odeljenja za urbanizam Opštine Aranđelovac, zašta je postala dobitnik nagrade Evropske unije za kulturno nasleđe - Nagrade Evropa Nostre za 2018. godinu u kategoriji Konzervacija.

Po završetku obnove pored izvora sa tri vrste mineralne vode, posetioci se mogu upoznati sa istorijatom proizvodnje mineralne vode Knjaz Miloš, kroz svojevrsnu muzejsku postavku i posetiti umetničku galeriju.

bukovickabanja.co.rs