Odlikujući se veoma povoljnim geografskim položajem, Kruševac i kruševačka oblast bili su naseljeni još u praistoriji. Arheološki nalazi govore o životu na ovim prostorima još u doba neolita. Ipak, traganje za poreklom Kruševca vodi nas u srednji vek, u doba kneza Lazara , koji ga je uveo u istoriju kao svoju prestonicu u osmoj deceniji XIV veka.
knez_lazarGodine 1329. knez Lazar Hrebeljanovic rođen je u gradu Prilepcu, kod Novog Brda. Lazar je vaspitavan na dvoru cara Dušana, na kome je i njegov otac Pribac bio carev logotet (kancelar). Za ono vreme Lazar je stekao visoko obrazovanje i car Dušan ga je imenovao za svoga stavilca (čuvara pečata). Godine 1353. car Dušan venčava Lazara svojom rođakom Milicom, kćerkom kneza Vratka, uglednog vojskovođe poreklom iz sporedne loze Nemanijća. Nije poznato koje godine je tačno car Uroš dodelio Lazaru titulu kneza i dao mu na upravu Pomoravlje. Najverovatnije je to bilo 1366. kada se Vukašin proglasio kraljem. Posle smrti cara Uroša, ubrzo posle Maričke bitke, knez Lazar postaje najmoćniji velmoža na teritoriji nekadašnjeg srpskog carstva.
Godine 1371. Je sagrađen Kruševac. Svestan da je njegova država ugrožena od Turaka, knez Lazar odlučuje da svoj dvor izgradi na severu, dalje od glavnih pravaca nadiranja turske vojske. Izabrao je Kruševac, koji je svojim geo-strateškim položajem najviše odgovarao njegovim potrebama. Knez Lazar je sazidao grad, ali je naselje postojalo i pre toga. Izgradnji utvrdenog grada pristupilo se užurbano. U tu svrhu knez Lazar je iz Novog Brda doveo u Kruševac svoje najbolje graditelje. Pretpostavlja se da je gradnja trajala do dve godine, mada je u to vreme bilo normalno da gradovi budu i kasnije dograđivani.
boj_na_kosovuDana 28. VI 1389. godine odigrao se Boj na Kosovu . Tokom bitke, zarobljen je i pogubljen knez Lazar, kao i veći broj najuglednijih srpskih ratnika.
"Pođimo, braćo i čeda, pođimo na podvig koji je pred nama, ugledajmo se na nagradodavca Hrista. Smrću poslužimo dužnosti, prolijmo krv našu, iskupimo život smrću i dajmo udove naših tela nepoštedno za otačastvo naše, a Bog će se svakako smilovati na ostatke naše i neće istrebiti do kraja rod i zemlju našu" , bile su reči kneza Lazara pred bitku.
Godine 1393. vlastela je ne samo priznala Stefanu punoletstvo već ga je i proglasila "samodršcem i gospodarom srpskim". Iz vojnih i političkih razloga, despot Stefan odlučuje da prestonicu preseli u Beograd. U prvim godinama XV veka, opravlja beogradsku trvrđavu, ali utvrđuje i ostale gradove na teritoriji svoje države. Pošto je češce poboljevao, odlučuje da uprkos protivljenju Turaka pravno reši pitanje nasleđa prestola. Godine 1426. predstavlja Ðurđa Brankovića kleru i vlasteli kao budućeg vladara. Loveći na konju, sa sokolom u ruci, pogodila ga je kap u selu Glavica, blizu Kragujevca 1427. godine. Umro je sutradan, pod šatorom. Sahranjen je u manastiru Resava (Manasija).
U Prvom svetskom ratu Kruševac je primio ogroman broj izbeglica i mnoga ministrastva srpske vlade koja su se povukla ispred najezde neprijatelja sa severa. U završnim operacijama za oslobođenje, kruševački XII pešadijski puk "Car Lazar" se posebno istakao. Njegov II bataljon, pod komandom potpukovnika Dragutina Gavrilovića, prvi je probio Solunski front 15. septembra 1918. godine. Posle mesec dana nezadrživih juriša, kruševački ratnici su stigli u svoj rodni kraj, koji je oslobođen sredinom oktobra.
Početkom Drugog svetskog rata, 6. aprila 1941. godine nemačka avijacija je bombardovala Kruševac. Cilj: Uništenje vojnih zavoda Obilićevo i Ravnjak. Deseta motorizovana divizija, pod komandom generala Eberhalda je 13. aprila 1941. godine okupirala grad. U okolini grada, u zavisnosti od opredeljenja, formiraju se četnički i partizanski odredi.
