Sedmo od trinaestoro dece Ane i Vuka Karadžića, tamnoputa devojčica Vilhelmina, očeva ljubimica Minka, poslednji je izdanak Vukove brojne porodice. Prema prepisu krštenice koji se čuva u Arhivu SANU, Mina je rođena 1828, mada na njenoj nadgrobnoj ploči stoji 1831. godina. Porodica Karadžić je tada živela u bečkom predgrađu Landštrase, u Ulici Hauptštrase 42.
Pri pomenu Mininog imena najpre se pomisli da je bila samo Vukova kćer iako ona ima i ličnih zasluga za srpsku kulturnu istoriju: svoje mesto je stekla i u likovnoj i u književnoj istoriji.
Iako su Vuka tokom čitavog života pratile materijalne nedaće, on je ipak našao načina da svojoj kćeri obezbedi za ono vreme izvanredno obrazovanje. Podataka da je pohađala školu nema, ali se zna da je imala privatne časove iz stranih jezika, muzike i slikarstva. Pored maternjeg nemačkog i očevog srpskog, tečno je govorila engleski, francuski i italijanski, a služila se ruskim jezikom.
Talentovana za učenje muzike, pohađala je časove kod učitelja Grosmana. Vuk joj je kasnije kupio i klavir, koji je ona posle udaje prenela u Beograd.
Od svih vrsta umetnosti, Mina se ipak najviše bavila slikarstvom. Posle Katarine Ivanović, ona je druga žena slikar u srpskoj istoriji umetnosti. Njen slikarski opus čini dvadesetak uljanih radova, koji se čuvaju u Narodnom muzeju u Beogradu, kao i nekoliko crteža i akvarela u Arhivu SANU i Galeriji Matice srpske u Novom Sadu. Poznat je njen "Autoportret", veoma uspeo portret brata Dimitrija kao dečaka i dva crteža Vukovog lika.
Osim slikarstvom i muzikom, Mina se bavila pisanjem još od rane mladosti. U njenoj zaostavštini nađeno je više sastava - proznih i poetskih. Kao dobar poznavalac oba jezika prevodila je srpske narodne umotvorine na nemački. O njenim prevodima veoma pohvalno se izražavao i jedan od braće Grim - Jakob. Prevode narodnih pesama ustupila je svom prijatelju, austrijskom pesniku Ludvigu Augustu Franklu, koji je 1852. godine u Beču objavio zbirku prepeva naših narodnih pesama na nemački jezik pod naslovom "Gusle". Knjigu je posvetio Mini. Frankla je Mina upoznala na slovenskom balu u Beču 1847, gde se pojavila u srpskoj narodnoj nošnji. Pesnik je o tome ostavio sledeću zabelešku:
"...Tu si mogao spaziti izrazitu sedu glavu, sa fesom sa kićankom od plava ibrišima, glavu slavnog sakupljača narodnih pesama, apostola književnosti svoga roda - Vuka Stefanovića Karadžića, i viti lik kćeri njegove u divnom srbijanskom narodnom odelu: baš neko došao po nju da je odvede u kolo, kao da je devojka ta i sama čarobni lik bajki svoga zavičaja, zagorkinja vila pesme narodne..."
Godine 1854. u Berlinu je štampan Minin prevod srpskih narodnih pripovedaka - Volksmarchen der Serben. Uz pripovetke, u knjizi je objavljeno i više od hiljadu poslovica. To je bio prvi prevod naših narodnih umotvorina na neki strani jezik, u zasebnom izdanju, na kojem je najverovatnije učestvovao i sam Vuk.
"Mina Vukomanovićka bila je dostojna kći Vukova - seća se njen prijatelj, pesnik Teodor Stefanović Vilovski. Njeni prevodi srpskih narodnih pripovedaka, kao i korespondencija sa nemačkim prijateljima njezina oca lepa su svedočanstva do koje je mere umela vladati jezikom koji je bila naučila u matere Nemice. Ali je zato ipak cela njena pojava odavala Srpkinju koja je u svemu činila čast narodu iz kojeg je nikla... Uopšte je Mina Vukova bila živi izvor za istoriju doba u kojem je njen otac vodio borbu za srpski jezik i pravopis".
JUBILEJ BEZ MINE
MINA je u Beogradu stekla veliki broj prijatelja. Udovici Alekse Vukomanovića, veoma obrazovanoj ženi, preko muža u srodstvu sa kneževskom porodicom, nuđeno je mesto upravnice Više devojačke škole, što je ona odbila. Na to je pokušala da je privoli i kneginja Julija Obrenović, ali se Mina opredelila za život u Beču. Posle Vukove smrti bila je jedina uzdanica i potpora majci, koja je energično odbijala da živi u Srbiji. Godina 1887. donela je Mini bolno razočaranje kada nije dobila poziv Odbora za proslavu stogodišnjice Vukovog rođenja. "Da nijesam bila bolesna, i sama bih došla da se svijet ne čudi što Vukove ćeri nema", napisala je prijateljima.
Pored prevoda, sačuvani su i Minini originalni radovi. Godine 1856. napisala je pesmu "Srce" i posvetila je svom potonjem mužu Aleksi Vukomanoviću. Zapažena su i njena sećanja na najvećeg pesnika srpskog romantizma, Branka Radičevića, objavljena najpre u novosadskom časopisu "Javor" 1877. godine, a potom preštampana u velikom ilustrovanom kalendaru "Orao" 1878. i bečkom časopisu "Srpska zora" iste godine:
"Sjećam li se Branka? A zaboravlja li se lako koji lijep spomen? Sjećam ga se često, kad s tugom, kad s veseljem. Rekla bih da ga i sada gledam očima. Ta bješe nam svaki dan u kući kao sin i kao brat... Bješe nešto viši od osrednja rasta, tijela razmjerna, vitka pa opet na to posnažna. Na žilavom i leti i zimi razgolitnom vratu sjeđaše glava divna kroja, široka pjesnička čela, guste otvorenomrke kose. Češljaše je unazad, a bješe duga, te mu padaše čak do ramena. Katkad bi u razgovoru zatresao tu bujnu kosu kao lav svoju grivu. Ispod čela sijevaše oko neobičnijem sjajem..."
Uz ove uspomene objavljen je i crtež lika Branka Radičevića koji su zajedno izradili Mina Karadžić i poznati srpski slikar Steva Todorović.
Veliki poznavalac stranih jezika, pored toga i veoma obrazovana, Mina je kao odani saradnik svoga oca vodila njegovu prepisku s brojnim uglednim ličnostima tadašnje Evrope. Mina je bila i neka vrsta očevog sekretara, pratila ga na skoro svim putovanjima i prilikom poseta. Po Vukovoj smrti sređivala je njegovu ostavinu, a 1884. sva izdavačka prava prenela je ugovorom na Kraljevsko srpsko ministarstvo prosvete, koje je prihvatilo da joj tromesečno daje po hiljadu petsto dinara u zlatu i po pedeset primeraka od svakog naslova. Od ovih prihoda živela je još deset godina. Dvanaestog juna 1894. umrla je od uremije. Trideset godina posle očeve smrti, Mininim odlaskom, ugasila se Vukova loza.
Autor:Ljiljana Čubrić
