Manastir Bukovo, posvećen Svetom Ocu Nikolaju Čudotvorcu, nalazi se 4 km zapadno od Negotina, na putu Zaječar-Negotin, na blagoj padini Bratujevačke kose, prekrivenoj prostranim vinogradima i šumama. Ime manastira Bukovo po predanju potiče od okolnih „bukovih šuma” ili ptice „buka”, koje su ovde živele u nekadašnjim ritovima, kasnije isušenim i pretvorenim u vinograde. Pisani podaci o zadužbinaru ili ktitoru manastira Bukovo ne postoje, ali živi više legendi i predanja o tome. Po jednom predanju, manastir Bukovo je zadužbina srpskog kralja Milutina sa kraja 13. veka, podignut posle pobede nad bugarskim carem Šišmanom. Po drugom predanju, ktitor manastira Bukovo je Sveti Nikodim Tismanski koji je živeo u Timočkoj Krajini i izgradio mnogo crkava u 15. veka. Po trećem predanju, ktitor manastira Bukovo je bio neko iz vlastele istočne Srbije i potiče iz 15. veka.
foto:panacomp
Tokom svoje istorije manastir Bukovo je više puta stradao i obnavljan. Knez Miloš je posle obnove 1837. godine poklonio zvona manastiru Bukovo, a 1839. godine su podignuta dva konaka. Priprata na crkvi manastira Bukovo je dozidana 1877. godine. Uoči Drugog svetskog rata, 1940. godine, na severnoj strani iznad ulaza u manastir je podignut zvonik kvadratne osnove, koji danas čini sastavni deo ulaza u manastirski kompleks Bukova. U okviru porte manatira Bukova nalazi se izvor posvećen životvornom istočniku – Presvetoj Bogorodici. Brojna isceljenja su se dogodila od ovog Istočnika. Osim izvora posvećenog Presvetoj Bogorodici, odnosno njenom pokrovu, u manastiru Bukovo je i kapela u južnom konaku, posvećena svetiteljki.
Manastirska crkva Bukova predstavlja jednobrodnu građevinu sa osnovom u obliku krsta. Bukovska crkva je dugačka 18,80 m, široka 8,55 m i visoka 6,90 m. Crkva manastira Bukova je izgrađena od tesanog kamena, bez kupole, sa horskim apsidama i kasnije dozidanom pripratom. Stilski se crkva manastira Bukovo ubraja u specijalnu varijantu moravske arhitektonske škole i tokom svog postojanja nije bitnije menjala izgled.
Unutrašnjost crkve manastira Bukovo je živopisana. Postoje dva sloja fresaka u manastiru Bukovo, od kojih je najstariji sloj predstavljen freskama Svetog Arhanđela Mihajla, fragmentima svetih ratnika u severnoj pevnici i freskom Presvete Bogorodice okružene anđelima, na svodu crkve. Ove freske potiču iz 1682. godine u vreme Igumana Mihaila Dečanca, uz ktitorstvo kneza Simeuna iz sela Trnjana. Živopis manastira Bukovo koji danas postoji i koji zahvata najveću povrsinu potiče iz 1902. godine. Rad je živopisca Milisava Markovića iz Malog Izvora, koji se već dokazao oslikavši crkvu manastira Suvodol 1892. godine. Marković je oslikao unutrašnjost crkve manastira Bukovo po nacrtima Steve Todorovića, slikara iz Beograda i ikonopisca dela ikona u ikonostasu zaječarske crkve. Duborezani i pozlaćeni ikonostas manastira Bukovo, rađen u Austriji, potiče sa kraja 19. veka. Ikone je uradio Lazar Krdžalić, poznati ikonopisac svog vremena, koji je uradio i medaljon na priprati manastirske crkve. Deo ikona na ikonistasu bukovskog manastira živopisao je Pavle Čortanović, učitelj crtanja u Negotinskoj polugimnaziji. Ikone iz starog ikonostasa manastira Bukovo izložene su u manastirskoj biblioteci. U manastiru Bukovo je znameniti srpski književnik Svetolik Ranković napisao svoj poznati roman „Porušeni ideali”.
Podrum Poljoprivredne škole izgrađen je u periodu od 1892. do 1895. godine. Sorta crna tamjanika, kojom je Bukovo proslavljeno i koje je ovde nedostižnog kvaliteta, vrednim radom učenika, znanjem i marljivošću zaposlenih stručnjaka, uz poštovanje tradicije koju danas brižljivo neguju monasi, pretače se u vino nedostižnog kvaliteta. Crna tamjanika je specifična stara sorta grožđa, veoma retka u svetu i gaji se jedino u Srbiji, Italiji i Portugalu, zbog problema oko cvetanja, ali daje jedinstveno vino, neponovljivog ukusa i arome, sa tonovima cveća, voća i bosiljka. Osim sorte crne tamjanike ovde se proizvode vina roze i beli burgundac i rajnski rizling, pod zaštićenim brandom Filigran. Posetiocima se nudi razgledanje podruma škole i posebno prijatna i zanimljiva degustacija čuvenih krajinskih vina u manastiru Bukovo.
