U Prvom svetskom ratu srpska vojska se borila sa mnogim nedaćama, od koji je najteža bila glad, sa kojom su se najviše susretali tokom povlačenja preko Albanije. Nedostatak hrane, pre svega hleba, bio je najveći neprijatelj srpskim borcima pred kojim su se mnogi predali, ostajući iznemogli i zatrpani na tuđoj zemlji.
Međutim, hleb je i tada, kao i pre i posle toga, bio ne samo glavna hrana, već višestruki i višeznačni simbol. Kao takav, hleb je označavao duhovnu povezanost između članova porodice, od njihovih predaka do potomaka, on je bio pokazatelj etičke snage, i što je najvažnije, bio je simbol opstanka i pobede života nad smrću. Takav odnos prema hlebu, kako su Srbi verovali, osnovnoj i najzdravijoj hrani, uticao je da on postane predmet posebnog poštovanja, gotovo strahopoštovanja, kao zaštitnika svakog čoveka od rođenja do smrti.
Sve ove karakteristike imao je i tain, vojnički hleb kojim su se hranili srpski vojnici u Prvom svetskom ratu. Ime mu potiče iz turskog jezika, gde tain znači sledovanje, ili obavezna, propisana hrana za vojnike. To je bio kvalitetan hleb, koji se pripremao od 30 odsto pšeničnog i 70 odsto ražanog brašna, soli i vode. Često je bio beskvasni, ili mu se ponekad dodavao tradicionalni kvasac - komlov. Prema vojničkim kriterijumima, a tada važećim u srpskoj vojsci, svaki vojnik je morao da dobije dva taina, ili jedan kilogram hleba, dok je ostala hrana zavisila od prilika. Zanimljivo je da je sledovanje vojničkog hleba kod Srba u Prvom svetskom ratu, bilo veće nego, na primer, kod Nemaca čiji je vojnik dobijao 750 grama, ili kod Francuza koji su uzimali 800 grama.
foto:glassrbije
Tain je bio veoma važan za srpsku vojsku, posebno u kasnijim fazama rata kada je bilo sve manje hrane, i kada je hleb ostao jedina „slamka" za preživljavanje. Svako sledovanje vojničkog hleba činilo se kao sveti čin, a hleb se zbog oskudice delio kao nafora, na što duže dana. Često se, prema pričanju srpskih vojnika koji su se povlačili preko Albanije, hleb jeo i delio sa drugima u mrvama, koje su bile spasonosne.
Postoje mnoga svedočanstva koja potvrđuju ogromno poštovanje hleba kod Srba, kao zaštitnika života u višem smislu. Tako se i danas, u južnoj Srbiji pamti priča o vojniku Aleksi Zdravkoviću iz Pirota, učesniku u sva tri rata od 1912. do 1918. godine, koji je tokom osam godina, poštujući zavet svoje majke, nosio prvo sledovanje hleba, kao amajliju. Mnoge nedaće i opasnosti tokom dugog vojevanja, izbegao je Aleksa, kako je verovao, samo zahvaljući tainu, koji je verom i željom njegove majke, dobio božansku, zaštitničku moć. Tain Alekse Zdravkovića se i danas čuva u Muzeju Ponišavlja u Pirotu, kao simbol snage i neuništivosti ne samo jednog čoveka, već čitavog srpskog naroda.
Autor :Olivera Milovanović
