Priče o srpskim zmajevima i vilama, intrigantnim vladarima, hajducima i njihovim jatacima, travama od kojih se prave magijski napici, mestima mitskih imena, kremanskom proročanstvu, oduvek privlače ljude da posete određenu destinaciju.Zmajevi, kao deo srpske mitologije, mogu biti reprezentativna turistička ponuda Srbije.
Imala je Srbija mnogo zmajevitih ljudi. Stefan Lazarević je, prema predanju, bio dete Zmaja od Jastrepca, a istorija kaže da je bio i jedan od prvih evropskih vitezova Viteškog reda zmaja, koji je osnovao u 15. veku mađarski kralj Žigmund Luksemburški. Vuk Grgurević je poznat kao Zmaj Ognjeni Vuk, Vasa Čarapić je Zmaj od Avale, a Stojan Čupić Zmaj od Noćaja. Zmajeviti su još bili i Marko Kraljević, Miloš Obilić, Banović Strahinja, Ljutica Bogdan. Svi su oni bili i sinovi srpskih zmajeva. A ti srpski zmajevi nisu onakvi kakve obično zamišljamo.
Oni ne liče na guštere i ne bljuju vatru, imaju glavu ovna i krila, a mogu i menjati oblike, postati zmijoliki ili nalik šaranu. Svima njima zajednička je jedna odlika – da su veliki zavodnici. Odatle i priče o tolikim junacima zmajevitog porekla.
Ruta „Putevima zmajeva kroz Srbiju" objedinjuje materijalnu i nematerijalnu baštinu Srbije. Kroz motiv zmajevitih junaka ispreda se priča o Lazarevićima i Brankovićima, srednjovekovnim gradovima i manastirima, narodnoj tradiciji, mitologiji. On se umnogome oslanja na Tvrđave na Dunavu.
Devet Jugovića, ujaci zmajevitog Stevana Visokog, živeli su u Prokuplju, u srednjovekovnom gradu Hisar. Pirotski grad priča priču o Momčilu, ujaku Marka Kraljevića, i njegovom krilatom konju Jabučilu. Zmajeviti Kraljević Marko ima pak svoje, Markovo kale iznad Vranja, pod kojim sada spava, kako legenda kaže. Miroč planina oduvek je bila stecište vila, posebno vile Ravijojle posestrime Kraljevića Marka. Zmajeviti Despot Stefan Lazarević, po predanju sin carice Milice i Zmaja od Jastrepca, u Beogradu ima svoju kulu, a prema predanju je sahranjen kod manastira Koporin, nadomak Velike Plane. Smederevo je grad Brankovića, a Zmaj Ognjeni Vuk ili Vuk Grgurević, sin slepog Grgura, unuk Đurđa i Jerine, nosilac je bio Ordena Zmaja kralja Žigmunda.
Put zmajeva je moguće dalje širiti ka Kruševcu, gradu Lazarevića, Šapcu nadomak koga je Noćaj, rodno selo Zmaja od Noćaja – hajduka Stojana Čupića, Vršcu i Fruškoj Gori gde su žive priče o Brankovićima i Zmaj Ognjenom Vuku.
Kulturna ruta „Putevima zmajeva kroz Srbiju" nastala je delimično inspirisana i knjigom Milenka Bodirogića „Vile i zmajevi – srpska mitologija" (Orfelin izdavaštvo, 2009). Ovaj put kulture ima potencijal da postane evropski put kulture budući da su zmajevi utemeljeni u mitologije mnogih naroda.
Izabrali smo baš samo ovaj put kulture da ga predstavimo zato što objedinjuje materijalnu i nematerijalnu baštinu Srbije. Kroz motiv zmajevitih junaka ispreda priču o srednjovekovnim gradovima i manastirima, narodnoj tradiciji, mitologiji...
