Manastir Nova Pavlica
Manastir Nova Pavlica u selu Pavlici, 2 km jugoistočno od Brvenika i 8 km severno od Raške, zadužbina je ugledne vlastele braće Musić, sinova čelnika Muse i njihove majke Dragane, sestre kneza Lazara. Sagrađena je između 1383. i 1386. godine, a freskama je ukrašena 1387. godine. Crkva je posvećena Vavedenju Svete Bogorodice i u njoj su sahranjeni Stefan i Lazar Musić i njihova majka Dragana kao monahinja Teodosija. Prilikom prenošenja tela kneza Lazara u njegov mauzolej Ravanicu, posle Kosovske bitke 1392. godine, prenoćilo se u Pavlici.
Po osnovnoj prostornoj zamisli, crkva pripada moravskoj školi ali se razlikuje od ostalih građevina time što nema razuđene i dekorativno obrađene fasade. Cela građevina je ozidana kamenom, spolja omalterisana. Prozori i vrata su uokvireni mermerom, nevešto obrađenim, koji ukazuje na uticaje bliskih raških spomenika. Prema najnovijim rezultatima istraživanja, crkva je 1464. godine obnovljena, o čemu svedoče otkriveni natpis u priprati i delovi fresaka. Krajem XIX veka sa zapadne strane je dozidan masivni zvonik. Slikarstvo ovog spomenika samo se nekim pojedinostima može vezati za određene fresko-celine srpskog srednjovekovnog umetničkog nasleđa. Sada je Nova Pavlica ženski manastir.
foto: Olja Simović
foto: TO Raška
foto: Olja Simović
foto: TO Raška
Manastir Stara Pavlica
Manastir Stara Pavlica nalazi se na stenovitom brežuljku desne obale Ibra u neposrednoj blizini Nove Pavlice. Prošlost ovog spomenika je malo poznata. Nije utvrđeno kada je nastao ni ko je bio ktitor. Postoje pretpostavke da je podignut krajem IX ili početkom X veka na šta ukazuje činjenica da je posvećen Svetom apostolu Pavlu.
U istorijskim izvorima prvi put se pominje u XII veku u jednoj darovnoj povelji Stefana Prvovenčanog. Pavlica je bila muški manastir. Po arhitektonsko-prostornoj i konstruktivnoj koncepciji Stara Pavlica je jedinstven hram u Srbiji. Ne postoje sačuvani objekti koji bi joj mogli biti uzor i na osnovu kojih bi se utvrdilo vreme nastanka. Danas je očuvan samo deo prvobitne, dosta složene građevine. Crkva je nekada u celini bila ukrašena freskama, očuvani su samo fragmenti dva sloja živopisa. Vidljivi su delovi jevanđelista, stojeće figure svetitelja, ostaci Raspeća na severnom zidu, zatim delovi nerukotvorenog lika Hristovog. Slikane na plavoj pozadini, sa crvenim bordurama, mlađe freske potiču iz sredine XIII veka.
foto: TO Raška
foto: TO Raška
foto: TO Raška
